TÜRK EDEBİYATINDA YAZARLAR VE ESERLER

TANZİMAT EDEBİYATI

Şinasi:
Tercüme-i Munzume(çeviri şiir)Şair Evlenmesi(Komedi tiyatro)Durub-ı Emsal_i Osmaniye(atasözleri derlemesi)

Namık Kemal
Oyun:Vatan yahut Silistre,Zavallı Ço-cuk,Akif Bey,Celaleddin-i Harzemşah,
Roman:İntibah,Cezmi
Eleştiri:Tahrib-i Harabat,Takip,Renan Müdafaanamesi,Osmanlı Tarihi

Ziya Paşa
Terci-i ve Terkib-i Bent,Zafer-nâme(nazım-nesir karışık yergi)
Antoloji:Harabat

Şemsettin Sami
Roman:Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
Oyun:Besa yahut Ahde Vefa
Sözlük:Kamus-ı Türki,FranseviAnsiklopedi:Kamusu’l Âlem
Çeviri:Sefiller,Robinson

Ahmed Vefik Paşa
Çeviri:Zor Nikah,Tabib-i Aşk,Meraki,Kocalar Mektebi,Kadınlar Mektebi,Tartuffe.

Âli Bey
Oyun:Kokona Yatıyor,Ayar Hazma.

Ahmet Midhat Efendi:
Öykü:Kıssadan Hisse,Letaif-i Rivayat
Roman:Hasan Mellah,Felatun Beyle Rakım Efendi.

Abdülhak Hamid Tarhan:
Şiir:Sahra,Makber
Oyun:Macera-yı Aşk,İçli Kız,Fitnen,Eşber
Nazife,Tezer

Recaizade Mahmut Ekrem
Şiir:Zemzeme.Roman:Araba Sevda-sı.Oyun:Muhsin Bey,Çok Bilen Çok Yanılır,Afife Anjelik,Talim-i Edebiyat

Samipaşazade Sezai
Roman:Sergüzeşt.Öykü:Küçük Şeyler

Nabizade Nazım
Roman:Karabibik,Zehra

Muallim Naci:
Şiir:Ateşpare,Şerare,Furüzan.Eleşti-ri:Muallim,Demdeme.Lügat:Lügat-ı Naci
Beşir Fu-at:Makale:Beşer.Metuplar:Mektubat.

SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI
Tevfik Fikret((1867-1915)
Rübab-ı Şikeste,Haluk’un Defte-ri,Şermin,Tarih-i Kadim.

Cenab Şehabettin(1871-1934)
Gezi:Hac Yolunda,Avrupa Mektupla-rı.Özdeyiş:Tiryaki Sözleri.Oyun:Körebe.

Halit Ziya Uşaklıgil(1866-1945)
Roman:Mai ve Siyah,Aşk-ı Memnu,Ferdi ve Şürekası.Anı:Kırk Yıl,Saray ve Öte-si,Bir Acı Hikaye.

Mehmet Rauf(1875-1931)
Roman:Eylül,Genç Kız Kal-bi.Oyun:Pençe,Sansar

Hüseyin Suat(1867-1942)
Oyun:Kirli Çamaşırlar,Yamalar.

Hüseyin Siret(1872-1939)
Şiir:Bağbozumu,Kıvılcımlı Gül

Ali Ekrem Bolayır(1867-1937)
Ruh-i Kemal,Çocuk şiirleri.

Süleyman Nazif(1869-1927)
Şiir:Gizli Figanlar.Nesir:Batarya ile Ateş,Malta Geceleri.

Faik Ali(1875-1950)
Şiir:Malazgirt Destanı

Celal Sahir(1863-1935)
Şiir:Beyaz Gölgeler,Buhran
Ahmet Hikmet Müftüoğlu
Öykü:Çağlayanlar.Roman:Gönül Hanım

SERVET-İ FÜNUN DIŞINDA KALANLAR

Hüseyin Rahmi Gürpınar(1864-1947)

Rman:Şık,Mürebbiye,Şıpsevdi,Kuyruklu Yıldız Altında,Gülyabani,Kaynanam Nasıl Kudurdu.

Ahmet Rasim(1865-1932)

FıkraAnı:ŞehirMektupla-rı,Falaka,Muharrir Bu ya,Gülüp Ağladıklarım.

Ebubekir Hazım Tepeyran
Roman:Küçük Paşa.Öykü:Eski Şey-ler.Anı:Canlı Tarihler

FECR-İ ATİ TOPLULUĞU

Ahmet Haşim(1885-1933)
Şiir:Göl Saatleri,Piyale.Gazi-Anı-Fıkra:Bize Göre,Frankfurt Seyahatname-si.

MİLLİ EDEBİYAT

Ömer Seyfettin:Öykü:Yüksek Ökçeler,Bomba,Gizli Mabet,Bahar ve Kele-bekler.Roman:Efruz Bey,Yavuz Efe

Ziya Gökalp(1887-1967)
Şiir:Kızıl Elma,Yeni Hayat,Altın I-şık.Türkleşmek,İslamlaşmak,Muasırlaşmak,Türkçülüğün Esasları

Ali Canip Yöntem(1887-1967)
Şiir:Geçtiğimiz Yol.İnceleme:Edebiyat

Mehmet Emin Yurdakul

Şiir:Türkçe Şiirler,Türk Sazı, Ey Türk Uyan,Ankara

Fuat Köprülü(1890-1966)
Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar,Türk Edebiyatı Tarihi

Refik Halit Karay(1888-1965)
Yergi-Gülmece:Kirpinin Dedikleri.Öykü:Bir Avuç Saçma,Memleket Hikayeleri,Gurbet Hikayeleri.Roman:Yezidin Kızı,Sürgün,İki Bin Yılın Sevgilisi,İstanbul’un İçyüzü,Anahtar

Halide Edip Adıvar(1884-1964)
Öykü:Dağa Çıkan Kurt.Anı:Mor Salkımlı Ev.Roman:Handan,Ateşten Göm-lek,Vurun Kahpeye,Sinekli Bak-kal,Yolpalas Cinayeti

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974)
Öykü:Bir serencam,Milli Savaş Hikayele-ri.Roman:Kiralık Konak,Hep O Şar-kı,Sodom ve Gomore,Nur Ba-ba,Yaban,Ankara.Anı:Zoraki Diplo-mat,Gençlik ve Edebiyat Hatırala-rı.Mensur Şiir:Okun Ucundan,Erenlerin Bağından.

BU DÖNEMİN BAĞIMSIZLARI

Mehmet Akif(1873-1936)Safahat

Yahya Kemal Beyatlı(1884-1958)
Şiir:Kendi Gökkubbemiz,Eski Şiirin Rüzgarıyla,Rubailer.Nesir:aziz İstan-bul,Siyasi ve Edebi Portreler

BEŞ HECECİLER

Faruz Nafiz Çamlıbel(1898-1973)
Şiir:Şarkın Sultanları,Bir Ömür Böyle Geçti,Han Duvarları.Manzum O-yun:Canavar,Akın.

Orhan Seyfi Orhon(1890-1972)
Şiir:Fırtına ve Kar,Gönülden Ses-ler.Roman:Çocuk Adam.

Yusuf Ziya Ortaç(1895-1967)
Şiir:Akından Akına,Cenk Ufukla-rı,Yanardağ.Manzum Oyun:Binnaz,Name,Nikahta Keramet Var,Kördüğüm.

Halit Fahri(1891-1971)
Şiir:Rüya,Cenk Duygula-rı,Efsaneler,Zakkum.Manzum Oyun:Baykuş,İlk Şair

Enis Behiç Koryürek: Şiir:Miras.

YEDİ MEŞALECİLER

Yaşar Nabi Nayır(1908-1981)
Şiir:Kahramanlar.Roman:Adem ile Havva.Oyun:Mete,Beş Devir

Vasfi Mahir Kocayürek(1907-1961)
Şiir:Tunç Sesleri,Geçmiş Geceler.Oyun:Sanatkar,Yaman. Türk Edebiyatı Tarihi

Kenan Hulusi(1906-1943)
Öykü:Bir Yudum Su,Son Öpüş.

Cevdet Kudret(1907-1992)
Şiir:Tersine Akan Nehir,Rüya İçinde Rüya.Roman.Havada Bulut Yok.İnceleme:Edebiyat Bilgileri,Karagöz,Ortaoyunu.

Sabri Esat(1907-1968)Şiir:Odalar ve Sofalar

Ziya Osman Saba(1910-1957)
Şiir:Sebil ve Güvercinler,Geçen Za-man.Öykü:Mesut İnsanlar Fotoğrafhane-si.

GARİPÇİLER

Orhan Veli(1914-1950)
Şiir:Garip,Vaçgeçemediğim.

Oktay Rıfat(1914-1988)
Şiir:Güzelleme,Yaşayıp Ölmek,Aşk ve Avarelik Üzerine Şiirler.Roman:Bir Kadının Penceresinden.Oyun:Kadınlar Arasında,Birtakım İnsanlar.

Melih Cevdet Anday
Şiir:Yan Yana,Teknenin Ölü-mü,Sözcükler,Telgrafhane.Oyun:Mikado’nun Çöpleri,İçerdekiler.Roman:Yağmurlu Sokak,Aylaklar,Gizli Emir,Meryem Gibi.Gezi:Doğu Batı.Deneme:Konuşarak.

İKİNCİ YENİLER

Turgut Uyar(1927-1985)
Şiir:Arz-ı Hal,Türkiyem,Divan.

Edip Cansever(1928-1986)
Şiir:İkindi Üstü,Umutsuzlar Parkı,Kirli Ağustos.Petrol.

Cemal Süreya(1931-1990)
Şiir:Sevda Sözleri,Üvercinka,Göçebe.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE AKIM DIŞI SANATÇILAR
Falih Rıfkı Atay(1894-1971)
Gezi-Anı:Denizaşırı,Taymis Kıyıla-rı,Tuna Kıyıları,Hind,Zeytindağı.Anı:Çankaya

Ahmet Kutsi Tecer(1901-1967)
Şiir:Şiirler.Oyun:Köşebaşı,Satılık Ev,Kocyiğit Köroğlu.

Abdülhak Şinasi Hisar(1888-1963)
Roman:Fahim Bey ve Biz,Çamlıcadaki Eniştemiz.Anı:Boğaziçi Mehtapla-rı,Boğaiçi Yalıları,Yahya Kemal’e Veda,Ahmet Haşim.

İsmail Habip Sevük
Nesir:Tuna’dan Batıya,O Zaman-lar,Yutan Yazılar.

Necip Fazıl Kısakürek(1905-1983)
Şiir:Kaldırımlar,Sonsuzluk Kervanı,Ben ve Öteki,Örümcek Ağı,Çile.Oyun:Tohum ve Toprak,Bir Adam Yaratmak,Reis Bey,Siyah Pelerinli Adam,Ahşap Konak.

Memduh Şevket Esendal
Roman:Ayaşlı ve Kiracıları,Vassaf Bey,Öykü:Otlakçı,Mendil Altında,İhtiyar Çilingir.

Halikarnas Balıkçısı(Cevat Şakir Kabaağaçlı)(1886-1973)
Öykü:Ege Kıyılarından,Merhaba Akdeniz,Roman:Uluç Reis,Turgut Re-is,Parmak Damgası,Ötelerin Çocuğu.Nesir:Merhaba Anadolu

Sabahattin Ali(1907-1948)
Öykü:Değirmen,Kağnı,Ses.Roman:Kuyucaklı Yusuf,İçimizdeki Şeytan.

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956)
Roman:Gizli El,Çalıkuşu,Dudaktan Kalbe,Bir Kadın Düşmanı,Yeşil Ge-ce,Acımak.Gezi:Anadolu Notları,Öykü:Tanrı Misafiri.

Arif Nihat Asya(1904-1975)
Şiir:Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor,Kökler ve Dallar

Suut Kemal Yetkin:
Edebiyat Üzerine,

Cemil Meriç(1917-1987)Umrandan Uygarlığa,Kırk Ambar,Hind Edebiyatı,Bu Ülke,Mağaradakiler,Işık Doğudan Gelir.

Mehmet Kaplan(1915-1986)
Kültür ve Dil,Nesillerin Ruhu.

Nurullah Ataç(1898-1957)

Günlerin Getirdiği,Sözden Söze,Günce,Diyelim.

Nazım Hikmet(1902-1963)
Şeyh Bedrettin Destanı,Kurtuluş Savaşı Destanı,Memleketimden İnsan Manzaraları,Rubailer.

Fazıl Hüsnü Dağlarca
Çocuk ve Allah,Üç Şehitler Destanı,Toprak Ana,Çanakkale Destanı,Havaya Çizilen Dünya.

Zeki Ömer Defne
Denizden Çalınmış Ülke,Sessiz Nehir.

Ahmet Muhip Dranas
Şiir:Şiirler.

Behçet Necatigil(1916-1976)
Şiir:Kapalı Çarşı,Çevre,Evler,Divançe,

Attila İlhan(1925-2005)
Şiir:Duvar,Sisler Bulvarı,Ben Sana Mecburum.Roman:Kurtlar Sofrası,

Cahit Sıtkı Tarancı(1910-1956)
Otuz Beş Yaş,Ömründe Sükut.

Sait Faik Abasıyanık
Öykü:Kayıp Aranı-yor,Semaver,Şahmerdan,Lüzumsuz Adam,Son Kuşlar

Haldun Taner(1915-1986)
Oyun:Keşanlı Ali Destanı,Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım,Ayışığında Şamata

Orhan Kemal(1914-1970)
Öykü:Ekmek Kavgası,Çamaşırcının Kızı,72.Koğuş,Kardeş Payı.Roman:Baba Evi,Murtaza,Cemile,Devlet Kuşu,Hanımın Çiftliği,Eskici ve Oğulları

Sabahattin Kudret Aksal
Şiir:Şarkılı Kahve,Gün Işığı,Eşik

Peyami Safa(1899-1961)
Sözde Kızlar,Mahşer,Dokuzuncu Hariciye Koğuşu,Fatih-Harbiye,Matmazel Noralyanın Kol-tuğu,Yalnızız,Biz İnsanlar

Ahmet Hamdi Tanpınar
Şiirler.Öykü:Yaz Yağmuru.Roman:Huzur,Saatleri Ayarlama Enstitüsü,Mahur Beste.Nesir:Beş Şehir,Yaşadığım Gibi,

Kemal Tahir(1910-1973)
Roman:Esir Şehrin İnsanları,Yorgun Savaşçı,Kurt Kanunu,Devlet Ana.

Tarık Buğra(1918-1994)
Öykü:Oğlumuz.Roman:Küçük Ağa,İbiş’in Rüyası,Osmancık,Gençliğim Eyvah,Firavun İmanı.

Yaşar Kemal(1923-2015)
İnce Memed,Yer Demir Gök Bakır,Yılanı Öldürseler.

Necati Cumalı(1921-2001)
Roman:Viran Dağlar.

Cahit Külebi(1917-1997)
Şiir:Adamın Biri,Rüzgar,süt.

Turan Oflazoğlu(1932-)
Oyun:IV.Murat,Genç Osman,Cem Sul-tan,Kösem Sultan.

Recep Bilginer(1922-)
Oyun:Yunus Emre,Mevlana.

Orhan Asena(1922-2001)
Oyun:Hürrem Sultan,Tohum ve Top-rak,Ana,Öç,El Kapısı.

Oktay Akbal(1923-)Önce Ekmekler Bozuldu,Aşksız İnsanlar,Tarzan Öldü.




DİVAN EDEBİYATINDA ŞAİR VE YAZARLAR

Hoca Dehhani(13.yy)
Divan şiirinin ilk temsilcisi.Selçuklu Şehnamesi,Bir Kaside,Dokuz Gazel.

Sultan Veled(1226-1312)
Tasavvuf şairi.Farsça Divan,İptida-name,İntiha-name,Maarif

Şeyyad Hamza(13.yy)
Sufi halk şairi.Hece ve aruzla yaz-dı.Yusuf ile Züleyha,On bir şiir.

Ahmet Fakih
Anadolu’da ilk Türkçe şiir yazan şa-ir..Çarh-name(Kaside)

Aşık Paşa(1272-1333)
Tasavvuf şairi.Hece ve aruzla yazdı.Garib-name(didaktik)

Kadı Burhanettin(1344-1398)
Hece ve aruzla yazdı.Türkçe Divan,119 Tuyuğ,20 rubai,müfretler.

Ahmedi(1334-1413)
Divan,Cemşid ü Hurşid(mesnevi),İskender-name(ilk Osmanlı vekayinamesi)

Nesimi(1339-1418)
Tasavvuf şairi.Derisi yüzül-dü.Pervasız.Lirik şiirler yazdı.Türkçe Divan,Farsça Divan.

Ali Şir Nevai(1441-1501)
Çağatay şairi.Türkçenin en az Farsça kadar zengin bir dil olduğunu yapıtlarıyla kanıtlamaya çalıştı..Mecalisü’n-Nefais(Tezkire)Muhakemütel-Lügateyn),Fehad ü Şirin,Leyla vü Mec-nun,Hamse(5 Mesnevi)Divan(5 tane)

Şeyhi(1371-1431)
Tasavvuf şairi.Hekim.Divan,Hüsrev ü Şirin,Harname(mesnevi)

Ahmet Paşa(?-1497)
15.yy.şairler sultanı.Şiirlerine nazireler yazıldı.Tasavvuf izleri yok.Murabbaları sonradan bestelendi.Divan.

Necati(?-1509)
Hattat.Yerli motifler kullan-dı.Atasözlerine,deyimlere şiirlerinde yer verdi.Anlatımı içten,yalın.Divan.

Süleyman Çelebi
Mevlid yazma çığırı açtı.Onun etkisiyle 16.yüzyılda 100 dolayında mevlid yazıl-dı.Vesilüt’n-Necat.

Ahmed-i Dâi.(15.yy)

Ansiklopedik bilgisi geniş.17 eseri var.Türkçenin bilim ve edebiyat dili olabileceğini göstermeye çalıştı.Türkçe Divan,Farsça Divan,Çeng-name(mesnevi)

Mihri Hatun
Divan

Cem Sultan(1459-1495)
Türkçe,Farsça Divan,Mektuplar.

Sinan Paşa(1440-1486)
Vezir oldu.Süslü Divan nesri ustası.İnşa’nın ilk temsilcisi.Tazurru-name.

Mercimek Ahmet
Kabusname’yi Türkçeye çevirdi.

Aşıkpaşazade(1392-1481)
Savaşlara katıldı.Aşıkpaşazade Tarihi.

Eşrefoğlu Rumi(?-1469)
Tasavvuf şairi.Hece ve aruzla yazdı.Divan,Müzekkin Nüfus)

Kaygusuz Abdal(15.yy)
Tasavvuf şairi.Hece ve aruzu kullandı.Mezarı Mısır’da.”Sarayi" mahlasıyla nükteli şiirler yazdı.Budala-name(nesir)

Hacı Bayram Veli(1352-1429)
Tasavvuf şairi.Halk diliyle yazdı.Birkaç ilahisi kaldı.

Hamdullah Hamdi(1449-1503)
Divan,Hamse(Yusuf u Zeliha,Leyla vü Mecnun,Mevlid)

Cafer Çelebi
Nesri nazmından güçlü.Divan,Münşeat

Babür Şah(1483-1530)
Hint-Türk Devletini kurdu.Çağatay lehçesiyle yaz-dı.Divan,Vekayi(Babürname,anı)

Hatayi(1486-1524)
Safevi hükümdarı Şah İsmail.Tasavvuf şairi.Aruzla Farsça,heceyle Türkçe yazdı.Divan

Lâmii(1472-1532)
Nazım,nesir otuza yakın eseri var.Çevirileri var.Bursa Şehrengizi(manzum)

Sehi Bey
Divan,Heşt Behişt(tezkire)

Fuzuli(1495-1566)
Etkisi çok geniş.Hille,Bağdat,Kerbela’da yaşadı.Türkçe,Arapça,Farsça Divan,Leyla vü Mecnun,Şikayetname,Rind ü Zahid,Çağatayca-Farsça manzum lügat.

Edirneli Nazmi
Yeniçeri.Türkçe sözcüklerle aruzla şiirler yazdı.Türki-i Basit,nazireler.

Hayali
Lirizm yönü kuvvetli.Divan

Seydi Ali Reis.
Denizci,şair,bilgin.Muhit.

Aşık Çelebi
Meşairü’ş-şuara(tezkire)

Latifi
Tezkiresinde eleştiri de var.Latifi tezkiresi.

Nev’i
Müderris.Divan.

Taşlıcalı Yahya
Şehzade Mustafa mersiyesini yaz-dı.Hamse.Yusuf u Züleyha.

Bağdatlı Ruhi
Divan.

Feridun Bey.
Münşeatü’s-Selatin(Resmi yazı dili örneği,2cilt)

Baki(1526-1600)
Müderris,kadı.Kazasker.Şairler Sultanı.Divan.

Hakani.
Sancakbeyi.Divan,Hilye.

Âli
Son görevi Cidde Paşalığı.Türkçe Divan.,Künhül Ahbar(tarih,5 cilt)

Neşati
Edirneli.Gazellerine nazireler yazıldı.Divan,Hilye-i Enbiya.

Nev’izade Atayi
Müderris.Divan,Hamse,Alemnüma.

Nef’i(1572-1635)
Hicivleriyle ünlü.Türkçe,Farsça Di-van,Siham-ı Kaza

Veysi
Siyer-i Veysi,Has-name,Münşeat

Nergisi
Müderris.Nesri secili.Münşeat Mecmuası,Hamse.

Azmizade Haleti
Müdderis,kadı,kasasker.Divan,Münşeat.

Şeyhülislam Yahya
Müderris.Divan.

Peçevi İbrahim.
Defterdar.Peçevi Tarihi.

Ebulgazi Bahadır Han
Hive Hanlığı.Secere-i Terakime,Seçere-i Türki

Naili
Sözcük seçiminde titiz.Özlü,yoğun bir anlatımı var.Ortak mazmunların dışına çıktı.Ardından gelenler onu taklide çalıştı.Divan.

Evliya Çelebi(1611-1682)
Seyahatname(10 cilt)

Niyazi-i Mısri
Tasavvuf şairi.Divan,Mevadü’l irfan.

Katibi
17.yy.Hece ve aruzu kullandı.

Nabi
Didaktik şiirleri ünlü.Atasözleri ve hikmetler üzerinde dur-du.Divan,Hayriye(mesnevi),Hayrabad
(mesnevi)


Namia
Tarihçi.Naima Tarihi

Koçi Bey
Devrine göre sade bir dil kullandı.Koçi Bey Risalesi

Katip Çelebi
Batılı görüşe,bilime değer veren ilk yazar.Batıda Hacı Kalfa diye anılır.Orta nesir diyebileceğimiz bir dili var.Fezleke,Kefüz-zünun,Mizanül Hak

Nedim
Divan edebiyatının en büyük şairlerinden.Lale Devrinin güzelliklerini ve yaşama bakışını yansıttı.Yaşamdan zevk almak,mutlu olmaya çalışmak yönünden öteki divan şairlerinden ayrılır.Dili sadeleştirip yerlileştirdi.İçten söyleyişiyle kendine özgü bir tarz geliştirdi.Sanatlı,fakat neşeli ve canlı bir dil kullandı.Şarkı türünü yarattı.Hece ölçüsüyle koşma yazdı.Yapıtı:Divan.

Şeyh Galip(1757-1799)
Divan şairlerinin en güçlülerinden biri.Mevlevi şeyhi.Şiirleri tasavvuf içerik-li.Divan,Hüs ü Aşk.

Ragıp Paşa
Devlet adamlığı yanında şairliği de tanınır.Divan.

Sümbülzade Vehbi(1719-1809)
Elçilik ve kadılıklarda bulundu.Divan,Lutfiyye,Tuhfe,Nuhbe

Silahtar Mehmet Ağa
Tarihçi.Silahtar Tarihi,Nusret-name

Yirmisekiz Çelebi Mehmet(18.yy)
Avrupa’da elçiliklerde bulundu..Paris Sefaret-namesi.

TÜRK VE BATI EDEBİYATI İLE İLGİLİ KÜÇÜK NOTLAR

*Halk edebiyatı soyut güzelliği aramaz,gerçek güzelliğin peşinde koşar.
*Dede Korkut Hikayeleri,destan geleneğinden halk öykücülüğüne geçiş döneminin ürünüdür.
*Eski Yunan edebiyatında Ksenophon’un “Anabasis” adlı eseri anı türünün ilk örneklerindendir.
*II.Yeni akımı sürrealizmin etkisindedir.
*Nabi’nin Tuhfet-ül Harameyn (gezi notları) eseri vardır
*Nef’i kaside ve özellikle de yergileriyle ünlüdür.(Siham-ı Kaza)
*Şeyh Galip Sebk-i Hindi denilen tarzın öncüsüdür.(sembolizm)
*Evliya Çelebi gezi yazılarıyla(seyahatname) ünlüdür.
*Naima,tarihçiliğiyle ünlüdür.
*Katip Çelebi,bibliyografya(Keşfüz-zünün) çalışmasıyla ünlüdür.
*Baki,şairler sultanıdır.Şiirlerinde tasavvufa yer vermemiştir.
*Hoca Dehhani Divan edebiyatının kurucusudur.(Şelçuk Şahnamesi)
*Fuzuli, Divan edebiyatının “lirizm” yönünden en zengin şairidir.
*Ahmedi,nin İskendername adlı büyük mesnevisi,”Doğu ilimlerinin manzum ansiklopedisi” haline koymuştur.
*Koşma,anonim halk edebiyatı ürünü değildir.
*Türk edebiyatında sembolist şair deyince aklımıza Ahmet Haşim gelir.
*Şeyhi,Divan şiirinin ilk ustalarındandır.(Harname,Hüsrev ile Şirin)
*Mani,yalnız aşk konularına değil sosyal konulara da değinen Halk edebiyatı nazım şeklidir.
*Şikayetname,Fuzuli’nin Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi’ye yazdığı ünlü bir mektuptur.
*Şarkı türünün en güzel örneklerini Nedim vermiştir.
*Halit Ziya,modern romancılığımızın kurucusudur.
*Parnasizm,şiirde gerçekçi akımdır.
*Servet-i Fünun edebiyatının dil anlayışı , Divan edebiyatının dil anlayışı ile hemen hemen aynıdır.
*Vatan ve özgürlük aşkını ilk işleyen Namık Kemal’dir.
*Şiirde geleneksel kuralları yıkan,ölçü ve uyağı kaldıran Orhan Veli’dir.
*Kiralık Konak romanında dede,baba ve torun üç kuşak çatışması işleniyor.
*Türklerin Divan edebiyatına kattıkları iki tür:Şarkı ve tuyuğdur.
*Türkçemiz köken bakımından Ural-Altay dil grubunun Altay koluna bağlı sondan eklemeli bir dildir.
*Türkler bugüne kadar Göktürk,Uygur,Arap ve Latin yazısı olmak üzere dört çeşit yazı kullanmışlardır.
*38 harfli Göktürk alfabesi ile yazılan ilk ürünler Yenisey yazıtlarıdır.(mezartaşı yazılarıdır)Bu alfabe ile yazılmış olan önemli metinler Göktürk(Orhun) yazıtlarıdır.Türkçenin gelişmiş bir dil olduğu anlaşılıyor.
*Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i önemlidir.
*Şeyhi’nin Harname adlı satirik mesnevisi ünlüdür.
*Ali Şir Nevai’nin Muhakemetü’l-Lügateyn adlı eseri ve ilk şairler tezkiresi(biyografi) edebiyatımızın önemli eserleridir.
*Bağdatlı Ruhi,terkib-i bend’iyle tanınır.(hicivler,yergiler)
*Divan şiirinin son temsilcileri:Enderunlu Vasıf,İzzet Molla,Leskofçalı Galip ve Yenişehirli Avni’dir.
*Veysi ve Nergisi,süslü-sanatlı nesri,secilerle,söz oyunlarıyla en uç biçimde temsil ederler.
*Yunus Emre,hece ölçüsüyle yazmıştır genellikle.Ama aruz ölçüsü ve Divan edebiyatı nazım biçimlerini de kullanmıştır.
*Ahmet Cevdet Paşa:Tarih,hukuk,dil ve edebiyat alanında çalışmalar yaptı.Kavaid-i Osmaniye adlı dilbilgisi kitabıyla Belagat-ı Osmaniye adlı kuramsal edebiyat kitabı tanınmıştır.Tarih-i Cevdet,Kısas-ı Enbiya,Mecelle.
*Muallim Naci:Türkçeyi,doğal söylenişini bozmadan aruza uydurması bakımından Tevfik Fikret’i ve Mehmet Akif’i etkilemiştir.”Ateş-pare,Şerare,Demdeme,Ömer’in Çocukluğu”
*Cenap Şehabettin,sembolist tarzda yazdığı şiirlerle tanındı.
*Mehmet Rauf:Mensur şiir türünün başarılı örneklerini vererek bu türün yayılıp tanınmasını sağladı.Halit Ziya’nın etkisinde kaldı.
*Hüseyin Rahmi:Ahmet Mithat geleneğini sürdürerek “halk için sanat” anlayışıyla yazdığı romanlarıyla tanındı.
*Ahmet Rasim:Edebiyat aracılığıyla halkı eğitmeyi amaçlayan bir yazar olarak Ahmet Mithat geleneğini sürdürür.Üçer beşer sözcüklü,kısa,hareketli,canlı cümleleriyle döneminin dil ve anlatımından oldukça farklı özellikler gösterir.Falaka(anı),Gecelerim(anı),Gülüp Ağladıklarım(fıkra)
*Behçet Kemal Çağlar:Onuncu Yıl Marşı”nın söz yazarlarındandır(Öteki F.Naf iz Çamlıbel’dir)
*Peyami Safa:Psikolojik roman türündeki başarısıyla tanınır.

BATI EDEBİYATI İLE İLGİLİ KÜÇÜK NOTLAR

*Emile Zola,natüralizmin kurucusu ve kuramcısıdır.Natüralistler çevrenin insan üzerindeki etkisine çok önem verirler.
*Racine klasisizmin temsilcisidir.
*Denemenin kurucusu Montaigne’dir.
*En ünlü komedi yazarları Aristophanes ve Moliere’dir.
*En ünlü trajedi yazarları:Sophokles,Corneille,Racine’dir.
*Adgar Allen Poe,”gerilim” öğesini öykü ve romanda ilk kullananlardandır.
*P.Verlaine:Sembolistlerden olmasına rağmen emprestyonistler arasında da adı geçer.
*A.Rimbaud:Emprestyonistler arasında adı geçmiş ve sürrealisme kaynaklık etmiştir.
*J.Joyce:Romanın yapısını değiştirmiş,dil kurallarını kırmış;bilinçle bilinçaltını,zamanla uzayı birilikte verebilmek için iç konuşmalardan,kesintilerden,çağrışımlardan,izlenimlerden
yararlanmıştır.Düzyazıda oldukça ustadır.Ulysses.
*P.Eluard:Önce dadaizm,sonra sürrealizm,oradan da toplumsal gerçekçiliğe yönelmiştir.”Ölmeden Ölmek”
*L.Aragon:Sanatta başkaldırının yetersizliğini dadaizm ve sürrealizm anlayışlarından sonra görmüş,toplumsal gerçekçiliğe yönelmiştir.”Rüyalardan Bir Dalga,Elsa’nın Gözleri”
*Egzistansiyalizm,edebiyatta yeni bir hümanizm olarak kendini göstermiştir.
*Sanat ve edebiyat akımlarının ortaya çıkış sıralaması:
Klasisizm,romantizm,realizm,natüralizm,sürrealizm